گردآورنده: ژاله دفتریان ـــ
میراث ایران، شماره ۱۱۱، بهار ۱۴۰۳ ـــ
زبان مادری به نخستین زبانی گفته می‌شود که کودک، به آن زبان باز می‌کند. بیشترین پژوهش‌گران بر این باورند که کودک از هنگامی که در شکم مادرش است با زبان مادری آشنا می‌شود. کودگ با همان زبان مادری است که خواسته‌های خود را به دیگران می‌فهمانَد. کودک با زبان مادری خود جهان دور و بَرِ خود را می‌شناسد. کودک در سال‌های دیرتر با زبان مادری است که شادی خود، غمِ خود، خشمِ خود و … را بروز می‌دهد.
در سال ۱۹۹۹، در همایش همگانی یونسکو، روز ۲۱ فوریه به نام روزِ جهانی زبان مادری برگزیده شد. در سال ۱۹۵۲ دانشجویان شهر داکا سرکوب شدند. درخواست آنان این بودکه اجازه داشته باشند تا زبان بنگالی، هم در پاکستان شرقی، بنگلادش کنونی آموزش داده شود.
در ایران ما، تا پیش از انقلاب مشروطیت، تنها مکتب‌خانه‌ها بودند که در آنجا نیز آنچه به نوآموز آموخته می‌شد عربی و فارسی بود. زبان پارسی یکی از کهن‌ترین زبان‌های جهان است. هر چند که در آن دگرگونی‌هایی پدید آمده، ولی نقشِ زبان پارسی نه تنها در ایران که در پهنه‌ی گسترده‌تری، برای نمونه تا هندوستان، کاربُرد داشته است. آنچه که می‌توان گواه آورد، پیمان‌نامه‌های آشتی میان ایران و هندوستان است که پس از به پایان رسیدنِ جنگ میان ایران و هند، و پس از پیروزی نادرشاه افشار در این جنگ، همه و همه به زبان پارسی نوشته شده و هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌شوند.
سخن از زبان مادری است. زبان پارسی، زبان دیوانی و زبان بیشترین مردم ایران است. ما ارزش این زبان را بهتر خواهیم شناخت، هنگامی که بدانیم: زبان پارسی یکی از زبان‌های پُر پیشینه‌ی جهان شناخته شده است. دستاورد زبان‌شناسان اروپایی در شهر برلین بر پایه‌ی دیدگاه ادب دانان و زبان‌شناسان اروپایی چنین است : زبان پارسی را زبان دوم پیشگامان جهان، پس از زبان یونانی شناخته‌اند؛ زبان پارسی همه‌ی ویژِگی‌های یک زبان دیرینه را داراست؛ زبان‌های لاتین و سانسکریت در پشت سر و زبان‌های سوم و چهارم شمرده شده‌اند.
زبان پارسی از دید گونه گونی مَتَل (ضرب المثل) در میان سه زبان نخست جهان جای دارد. دامنه و جور واجوری واژه‌های پارسی یکی از پرمایه‌ترین و بزرگ‌ترین زبان‌های جهان است. در کم‌تر زبانی، فرهنگ واژه هایی چون دهخدا، در ۱۸ پوشینه و یا فرهنگ معین در ۶ پوشینه دیده می‌شود.
زبان پارسی توانایی ساختن دویست و بیست و پنج میلیون واژه را دارد که در میان زبان‌های جهان بیمانند است؛ زبان پارسی سیزدهمین زبان پُرکاربُرد در تارنما است؛ زبان پارسی یک سده از زبان لاتین و دوازده سده از زبان انگلیسی پیش‌تر است؛ از دَه تن، برترین سرایندگان جهان، پنج تنِ آنان پارسی زبان هستند.
بر ما است که این زبان توانا را بیشتر به کار بیریم و از به کار بردن واژه های زبان های دیگر خودداری کنیم.