سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در آخرین سیمنار خود گزارش داد که تا سال ۲۰۵۰ جمعیت کره زمین به ۱۰ میلیارد نفر خواهد رسید و به دنبال آن بحران غذا به یکی از مهمترین بحران‌های پیش روی جهان بدل خواهد شد. اوایل آوریل امسال در شهر رُم در مرکز جهانی سازمان فائو، دومین نشست جهانی غذا و کشاورزی برگزار شد. اولین دور این نشست در سال ۲۰۱۴ برگزار شده بود. هدف این نشست مشارکت کشورها در کشاورزی توسعه یافته، به اشتراگگذاری تجربیات و برنامهریزیهای بینالمللی برای متعهد کردن کشورها به توسعه پایدار کشاورزی اعلام شده است. در این سمینار بیش از ۱۴۰۰ شرکت بینالمللی و ۱۷۰ کشور حضور داشتند. خوزه گرازیانو داسیلوا، مدیر کل فائو تاکید کرده که بومیشناسی منطقهای در توسعه پایدار کشاورزی می‌تواند بسیار مهم باشد. او گزارش داد که وضعیت امروز جهان نشان میدهد تولید غذا به هر قیمت و کیفیتی مشکل گرسنگی را رفع نکرده بلکه مشکل چاقی مفرط را هم افزوده کرده است.
سالیانه حدود دو میلیارد تُن غذا در جهان به نوعی تبدیل به زباله می‌شود، غذایی که می‌تواند برای سیر کردن بیش از یک میلیارد انسان کافی باشد.
در حالی که آمار رسمی سازمان ملل نشان میدهد تعداد افرادی که در جهان از گرسنگی رنج می‌برند و دچار سوء تغذیه هستند حدود ۸۴۲ میلیارد نفر است. به این معنا غذایی که سالانه در جهان به‌دور ریخته می‌شود حتی از نیاز شهروندان گرسنه جهان نیز افزون است. اما در پروسه تولید غذاهای دامی و همینطور محصولات کشاورزی فرآیند بسیار مهمتری نیز اتفاق میافتاد: مصرف آب و همینطور تولید دی اکسید کربن و گازهای گلخانه‌ای.
جهان امروز ما بیش از هر زمان دیگری در تاریخ‌اش گرفتار زباله‌های پلاستیکی است. اقیانوسی از زباله های پلاستیکی که نزدیک به نیمی از آنها تنها برای حمل آب یا بستهبندی مواد غذایی به کار می‌رود. اقیانوسی از زباله های پلاستیکی که در یک پروسه تولید زنجیرهای از ماشین آلات و صنایع و انرژی در گردش است.
در پنجاه سال اخیر تولید محصولات کشاورزی سه برابر افزایش یافته است. این افزایش به طور عمده متمرکز شده است بر افزایش شدت برداشت محصول از زمین‌ها و یا برداشت‌های چندگانه و گسترش زمین‌های زراعی تک محصول و همینطور کوتاه کردن دورههای کشت. به این ترتیب میتوان تصور کرد چه بر سر کشاورزان محلی و زمین‌های زراعی کهن و باستانی و همینطور تنوع تغذیه آمده است.
علاوه بر این، کشت‌های بیرون سرزمینی نیز برای تامین غذا مرسوم شده است. به این ترتیب به شکل سیستماتیک فرآیندی شکل گرفت که در آن زمین‌های قابل کشت و منابع آبی برخی کشورها به شدت رو به کاهش می‌رود. امروز فائو در مورد این تبعیض بزرگ در دسترسی به مواد غذایی و آب آشامیدنی نیز ابراز نگرانی می‌کند.
ایران و استانداردهای فائو
در حال حاضر ایران با در نظر گرفتن کشاورزی سنتی، معضل خشکسالی و سیاستهای غلط حمایتی و بازدارنده در خصوص کشاورزان، با اهداف تشریح شده فائو فاصله بسیاری دارد. علاوه بر این آماررسمی و غیر رسمی نشان میدهد که مشکلات مرتبط با کشاورزی چالش پیش روی دولت نیست.
تنها در یک نمونه مرکز تحقیقات مجلس در گزارشی که دیماه ۱۳۹۳ منتشر شد، برآوردکرده بود که هزینه تحمیل شده به دولت به خاطر ضایعات نان معادل ۲.۸۵۷ میلیارد دلاراست. سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس نهم همچنین ارزش ضایعات مواد غذایی در ایران در همان سال را تقریباً با مجموع ارقام کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی وارداتی دولت در زمان برابر معادل دانست. به این ترتیب مصرف در ایران با مشکلات بسیار جدی روبروست.
از طرفی الگوی تغذیه در ایران نیز به سرعت در حال تغییر است. ایرانیان دو برابر میانگین جهانی نمک مصرف میکنند و بیش از هفت برابر میانگین جهانی شکر در برنامه غذایی خود جا داده‌اند. از طرف دیگر نیز به طور مثال ما کمتر از یک سوم میانگین جهانی میوه و سبزیجات مصرف میکنیم. به عبارتی در بخش فرهنگسازی و آموزش، خصوصاً برای نسل جوان و کودکان برنامهریزی وجود نداشته است.
حال که بحث امسال بر حمایت از تولیدات داخلی است حتما توجه به روند تولید تا فرآوری و بسته بندی مواد غذایی نیز یکی از ضروریترین بخشهای این برنامه خواهد بود. اما در سطح کوچکتر و فردی نیز تلاش بسیار بیشتری لازم است. اگر هر سیب نیم خورده یا تکه نانی که به دور ریخته می‌شود را با احتساب آب مصرف شده برای تولید و گازوئیل مصرف شده برای ماشین حمل و پلاستیک مصرف شده برای بسته بندی آن و همینطور چرخه اعمال شده بر آن بعد از تبدیلش به زباله را در نظر بگیریم شاید بتوانیم به نوبه خودمان در کند کردن حرکت این ماشین زباله ساز غول آسا موثر باشیم.