ار.اف.ای ـــ حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، روز شنبه ششم دی ماه در نشست ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا، تاکید کرد که «در نقل و انتقال و نگهداری واکسن مشکلی نداریم» و از «همان روزهای اول، یکی از اقدامات [ما] ساخت و خرید واکسن» بود. او اظهارات ضد و نقیض مقامات کشور را به «رسانههای پر رو» و «ضد ایرانی» نسبت داد که بگفتۀ او با تاکید بر اینکه «چرا ایران دنبال واکسن نیست […] یک بساطی را به راه انداختند». با این حال اظهارات دست اندرکاران مستقیم مقابله با ویروس کرونا و نیز مقامات مسئول کشور نشان میدهد که این «بساط» را مقامات سیاسی و مدیران دولتی خود ایجاد کردهاند.
حسن روحانی در جلسۀ روز شنبۀ ستاد ملی مقابله با کرونا بی آنکه به کارزار مجازی مردم برای تاکید بر ضرورت خرید واکسن ضدکرونا اشارۀ آشکاری نماید، گفت «از روزهای اولیه شیوع کرونا یکی از مهمترین مسائل ما واکسن بود. از همان زمان هم شرکتهای دانشبنیان کار را شروع کردند و البته باید در کنار کار آنان به دنبال خرید واکسن هم باشیم چرا که ممکن است واکسن داخلی دیرتر آماده شود». او با تاکید گفت «ما اولاً به دنبال خرید واکسن رفتیم در ثانی در همین مرحله نیز فعالیت خبیثانه و رذیلانه آمریکا جریان داشت و هیچ شک نکنید که در زمان خرید واکسن هم برای ما مشکل ایجاد کردند».
با این حال، چنانکه عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، روز چهارم دی ماه در گفتگو با خبر٢١ شبکۀ اول سیما اعلام داشت «علت اینکه پیش از این [خرید واکسن صورت نگرفت] این بود که ما فکر میکردیم از منابعی که در کره داریم [هزینۀ خرید را] تامین کنیم و برای همین هم سازمان بهداشت جهانی و کارگذار [آن سازمان] از دولت آمریکا، از اوفک، مجوز گرفته بود که [هزینۀ خرید] از طریق کره پرداخت شود […] هنگامی که کره از ما خواست که تعهد بسپاریم که فرایند کار را قبول داریم، […] ما فرایند آنرا قبول نکردیم، برای اینکه ما باید ١٨٠ میلیون یورو را منتقل میکردیم از طریق بانک جی پی مورگان آمریکا، آنجا به دلار تبدیل میشد و از آنجا منتقل میشد به اروپا به بانک سوئیسی. چون دادگاههای آمریکا احکامی را غیرقانونی علیۀ اموال ما [صادر کردهاند] و تا کنون هم ٢ میلیارد دلار اموال بانک مرکزی را برداشت کردهاند، ما این ریسک را نپذیرفتیم و برای همین هم مسیر دیگری را تلاش کردیم که به نتیجه رسید».
شاید با اشاره به همین نگرانی بود که حسن روحانی خطاب به امریکا گفت «چطور میتوان به شما اعتماد کرد؟ شما که در دزدی معروفید! شما که مترصد هستید پولی از ما پیدا کنید تا آن را بگیرید!»
رئیس جمهوری اسلامی ایران در سخنان امروز خود گفت «ما در نقل و انتقال یا نگهداری واکسن هیچ مشکلی نداریم» اما «در خرید البته مشکل داریم اما روزانه و مورد به مورد از این تحریمها عبور میکنیم و این کار را تاکنون هم انجام دادهایم و بعد از این هم انجام میدهیم». وی با این حال توضیحی نداد که اگر میشود «مورد به مورد از تحریمها عبور کرد»، چنانکه بسیاری از کارشناسان میگویند، چرا پیش از این در این زمینه اقدامی صورت نگرفت.
رئیس جمهوری اسلامی ایران در این زمینه «رسانه های پُر روی ضد ایرانی» را گناهکار دانست و گفت آنها «هر روز یک بهانهای پیدا میکنند» و به عنوان نمونه «مدتها شروع کردند به اینکه همه عالم دارند واکسن میزنند، ایران چرا دنبال واکسن نیست، و بعد هم اینکه پول ندارد، پول دارد اما این پول در بانک منتقل نمیشود، منتقل میشود، اوفک اجازه نمیدهد، آمریکا اجازه میدهد، یک بساطی را به راه انداختند».
حسن روحانی در اظهارات روز شنبۀ خود بگونهای سخن گفت که گوئی سازندگان واکسن، فروش آن را به شرکت در مراحل مختلف تست مشروط کردهاند. او گفت هر «واکسنی به غیر از کواکس را هر زمان وزارت بهداشت ما اعلام کند که مورد اعتماد است ما حاضریم آن را خریداری کنیم اما اینکه ما مردم خود را بدل به نمونه آزمایشی شرکتهای خارجی کنیم، نه. یک شرکتی در دنیا برای خود واکسنی درست کرده و حالا میخواهد آن را روی مردم دنیا آزمایش کند، اما به هیچ وجه وزارت بهداشت ما چنین کاری را هرگز درباره مردم ایران انجام نخواهد داد».
مردم ایتالیا که از امروز و مردم فرانسه که از فردا یکشنبه و شهروندان دیگر کشورهای اروپائی که در روزهای آینده واکسینه میشوند، «نمونۀ آزمایشی شرکتهای خارجی» نبودهاند.
حسن روحانی همچنین میگوید هر «واکسنی […] را هر زمان وزارت بهداشت ما اعلام کند که مورد اعتماد است ما حاضریم آن را خریداری کنیم».
کلیۀ کشورهائی که این روزها کار واکسینه کردن مردم خود را آغاز میکنند، واکسن مورد نیاز خود را ماههاست «پیش خرید» کرده و البته استفاده از آن را به تائید نهادهای ملی ذیصلاح خود مشروط کردهاند.
سخنان حسن روحانی با این حال با اظهارات دست اندرکاران مقابله با کرونا همخوانی ندارد. سید محمدرضا هاشمیان، متخصص مراقبتهای ویژۀ پزشکی در بیمارستان مسیح دانشوری و استاد دانشگاه علوم پزشکی، در گفتگو با ایلنا تاکید میکند که «از زمان شیوع ویروس در کشور، برخی از مسوولان وزارت بهداشت بحث ایمنی گلهایی را مطرح کردند و به این باور بودند که واکسن تاثیری در این بیماری ندارد». او میگوید «در پروتکل کشوری به هیچ وجه از زمان شروع ویروس در کشور بحث واکسن ذکر نشد و از تمهیدات واکسن نیز صبحت نشد و در تمام مصاحبهها که مستنداتش موجود است به هیچ وجه به بخش واکسیناسیون در خصوص مقابله بیماری کرونا در کشور توجه خاصی نشده است». او یادآوری میکند که «با وجود آنکه جزو کشورهایی بودیم که شیوع کرونا را از همان اول داشتیم، اما توزیع واکسن به تاخیر افتاده» و « با وجود آنکه از ابتدا گفتیم به واکسن کرونا نیاز داریم و شاهد مرگ افراد بودیم، اما واکسن تهیه نشد، در صورتی که در کشورهای اطراف مثل عراق و ترکیه هم واکسن را تهیه کردند و به مردمشان تزریق میکنند، این به یک برنامهریزی مشخص نیاز دارد که در کشور ما انجام نشده است».
دکتر محمدرضا هاشمیان یادآوری میکند که «واکسن ایرانی بعد از اتمام کار باید به تائید سازمان جهانی بهداشت برسد که این موضوع هم چند ماهی زمان میبرد، تا آن زمان چه کسی مسئول آمار مرگ و میر کرونا در کشوراست؟»
اظهارات دکتر هاشمیان با سخنان محمد اسماعیل اکبری، مشاور عالی وزیر بهداشت، که در بارۀ خود گفت «این همه برو و بیای علمی در دنیا دارم» آشکاتر میشود. او روز گذشته در برنامۀ «دستخط»، با اشاره به ظاهراً وادار شدن دولت به خرید واکسن گفت «دولت را محکوم کردند واکسن کرونا بخرد» و تصمیم دولت نیز چنانکه او میگوید از آن رو گرفته شده که «نگویند دولت واکسن نخرید». وی واکسن فایزر را «تبلیغاتی» توصیف کرد. او گفت «این طور عقنه شده در ذهن مردم ما که اگر برویم پول بدهیم واکسن فایزر را بخریم، نجات پیدا میکنیم».
مشاور عالی وزیر بهداشت برای نفی واکسنهای ساخت صنایع داروسازی خارجی، مدت زمان بررسی نتایج تستهای صورت گرفته را ناکافی میداند و میگوید «قانون واکسن این نیست، باید چند سال منتظر بمانیم». او اما در حمایت از واکسنهای ساخت داخل تردیدی به خود راه نمیدهد و میگوید «در ایران خوشبختانه با این همتی که جوانان کردند، چندین نوع واکسن را طراحی کردند […] به سلامت و ایمنی آن شک نداشته باشید. الان هم وارد فاز انسانی شده است».
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران، روز شنبه در سومین جشنوارۀ ملی زن و علم که در دانشگاه «شهید بهشتی» برگزار شد از «جو سازی» در ایران علیۀ هر مسالهای که «مطالبۀ عمومی» می شود، ابراز تاسف کرد و با اشاره به خواست واکسن از سوی مردم گفت «تا زمانی که ما به واکسن تولید داخل برسیم، حتی اگر همه مسیر موفقیت آمیز باشد ممکن است که چند ماه دیگر طول بکشد. ما اگر بتوانیم یک روز زودتر هم واکسن مورد نیاز مردم را از هر جای دنیا که واکسن معتبر و موثر تامین کنیم، یک لحظه درنگ نخواهیم کرد».
رئیس بانک مرکزی ایران، روز پنجشنبۀ گذشته، همزمان با توفان توئیتری که خواستار خرید واکسن بود، اعلام کرد که مشکلات انتقال پول رفع شده و ایران با اختصاص ٢٤٤ میلیون یورو، ١٦٫٨ میلیون دوز واکسن سفارش داده است. توفان توئیتری «واکسن بخرید»، پنجشنبه گذشته برای دومین بار به ترند اول ایران تبدیل شد و کابران هر یک با کلمات خود به بیان انگیزۀ شرکت در این کارزار پرداختند. پس از آن هشتگ «مطالبۀ ملی» نیز همین خواست را دنبال کرد.
کیانوش جهانپور، معاون وزیر بهداشت و سخنگوی سازمان غذا و دارو خواست «واکسن بخرید» را « رمز عملیات فریب و عنوان مستعار پیوست رسانهای تحریم» دانست و در توئیتی نوشت «در ادامه پروژه تحریم دارو، تحریم وام صندوق بینالمللی پول، تحریم ماسک، تحریم تجهیزات حفاظتی، تحریم کیت تشخیصی پیسیآر و تحریم رپیدتست کرونا، این بار رمز عملیات فریب و عنوان مستعار پیوست رسانهای تحریم، واکسن بخرید است. خیلی ممنون، خوب شد گفتید! »