ایران که پیش از ابراز موضع سختگیرانۀ رئیس جمهوری جدید آمریکا، خواستار میانجیگری رئیس دیپلماسی اتحادیۀ اروپا برای حرکت گام به گام و متقابل این کشور و آمریکا بسوی اجرای کامل تعهدات دو جانبه در برجام شده بود، پس از اظهارات اخیر جو بایدن، «میانجی گری» در این زمینه را رد کرد. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجۀ ایران، روز دوشنبه ۲۰ بهمن، تاکید کرد که «برجام نیاز به میانجیگری ندارد» و «کشورهای اروپائی باید به تعهدات خود برگردند».
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران که به پرسشی در بارۀ اعلام آمادگی امانوئل مکرون برای میانجی گری میان ایران و آمریکا پاسخ میداد، کشورهای اروپائی را نیز به «نقض برجام» متهم کرد و از اروپا خواست «نقش بسیار تاریخی و درستی را ایفا کند». این نقش چنانکه از سخنان او برمیآید «فاصله» گرفتن از «اهرمهای غیرانسانی» ایجاد شده از سوی دولت ترامپ است.
همزمان با ایراد این سخنان، محمد جواد ظریف با ارسال توئیتی با تاکید بر سخنان روز یکشنبۀ آیتالله علی خامنهای که گفته بود ابتدا آمریکا باید به برجام برگردد و تحریمها را بردارد، نوشت «رئیس جمهور بایدن یک انتخاب دارد؛ یا باید سیاست شکست خوردۀ ترامپ را متوقف کند یا روی شکستهای او چیزی بنا کند». بنوشتۀ وی «ساختن روی شکستهای او (ترامپ) تنها شکستهای بیشتر را در پی خواهد داشت».
این توئیت محمد جواد ظریف، بخشی از پاسخهائی است که وی در گفتگو با شبکۀ «سی.ان.ان» به «فرید زکریا» داد.
او در این گفتگو تاکید کرد که «این ایالات متحده است که باید برای اجرای تعهدات خود به توافق بازگردد. ایران هرگز از این توافق خارج نشده و در این توافق حضور دارد». وی تصریح کرد که «روش بازگشت به انطباق کامل از نظر ایران، بازگشت ایالات متحده به توافق است».
محمد جواد ظریف در این گفتگو تاکید میکند که «ایالات متحده باید تحریمها را رفع کند و جبران خسارات هرگز یک پیش شرط نبوده» است. او می گوید «هنگاهی که ایالات متحده به توافق بازگشت، در بارۀ آن بحث خواهیم کرد».
محمد جواد ظریف در بارۀ موضع ایران برای گفتگو در زمینۀ برنامۀ موشکی این کشور، همواره تاکید میکند که «کل توافق هستهای غیرقابل مذاکره است» و یا «برجام مورد مذاکره قرار گرفته و نمیتواند مجدداً مورد مذاکره قرار گیرد»، اما اشارهای به مخالفت ایران برای گفتگو در این زمینه در چارچوب دیگری نمیکند. برخی اظهارات حکایت از این دارند که ایالات متحده خواستار گفتگو در بارۀ دو توافق جداگانه است که یکی از آنها به «مداخلات ایران در منطقه و برنامۀ موشکی این کشور» خواهد پرداخت.
وزیر امور خارجۀ ایران موضوع برنامۀ موشکی این کشور را به «برنامۀ تسلیحاتی» کشورهای همسایه پیوند زده و می گوید «پارسال، عربستان سعودی بیش از٧۰ میلیارد دلار برای خرید اقلام نظامی هزینه کرده» و امارات متحده «که جمعیت بومی آن حدود ۱٫۵ میلیون نفر است، نزدیک به ۲۲ میلیارد دلار هزینه کرده است». بگفتۀ او «کل بودجۀ نظامی ایران، با داشتن بیش از یک میلیون سرباز در حال انجام خدمت، حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار بوده است».
شمار کل نفرات نیروهای مسلح ایران شامل ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی بر اساس آمارهای نیمه رسمی بر ۶۱۰ هزار نفر بالغ میشود که با رقم یک میلیون نفر تفاوت چشمگیری دارد. شاید وزیر امور خارجۀ ایران در این سخنان به نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه و شبه نظامیانی که این کشور بودجۀ آنان را تامین میکند، اشاره دارد.
یادآوری کنیم که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، در گفتگوی خود با شبکۀ سی.بی.اس اعلام داشت که برای بازگشت ایران به میز مذاکره، تحریمها لغو نخواهد شد. به زبان دیگر، پایان دادن به تحریمها، حاصل مذاکرات خواهد بود.