بی بی سی فارسی ـــ به گفته علی‌اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، با توجه به روند افزایش مصرف، اگر واردات بنزین افزایش پیدا نکند، ایران به‌زودی با کمبود این سوخت بسیار مهم روبه‌رو خواهد شد.او نخستین کسی است که درباره احتمال بحران بنزین هشدار می‌دهد. از ابتدای سال جاری خورشیدی مقام‌های مختلف مرتبط با صنعت نفت درباره این موضوع صحبت کرده‌اند.
نوسان قیمت بنزین در سال‌های گذشته، رابطه‌ای مستقیم با امنیت ملی در ایران داشته است. در سال ۱۳۹۸ افزایش آنی قیمت نفت باعث اعتراض‌های سراسری شد.
دلیل اصلی این اعتراض‌ها هم تاثیر منفی افزایش قیمت بر زندگی روزانه مردم بود. نگرانی دولت ابراهیم رییسی از تکرار چنین حوادثی باعث شده است علیرغم اعلام علنی کمبود بنزین، قیمت آن افزایش نیابد.
صدای بحران بنزین
در شهریور ماه پارسال، سروش زیگلری، معاون تولید شرکت نفت ستاره خلیج فارس، اعلام کرد که تولید بنزین این پالایشگاه به عنوان اصلی‌ترین تامین‌کننده بنزین، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل آن بیش از ۲۰ درصد افزایش یافته است.
در سال ۱۳۹۱ تولید روزانه بنزین در ایران در حدود ۵۱ میلیون لیتر بود و هیچ یک از این محصولات سوختی در دسته یورو قرار نداشتند. همچنین در همان سال، تقریباً روزانه ۱۰ میلیون لیتر بنزین نیز وارد شده بود. در حال حاضر، ظرفیت تولید روزانه بنزین در ایران به ۱۱۲ میلیون لیتر افزایش یافته است.
در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی، ایران با افتتاح پالایشگاه خلیج فارس توانست در تولید بنزین خودکفا شود. با افتتاح فاز نهایی این پالایشگاه در دی ماه سال ۹۷، ظرفیت تولید روزانه بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس به ۴۷ میلیون لیتر بنزین و ۱۵ میلیون لیتر گازوئیل در روز رسید.
اما در ماه فروردین گذشته گزارش «محرمانه» وزارت نفت در مورد شروع بحران بنزین در رسانه‌ها منتشر شد. در این گزارش به شروع ناترازی بنزین در ایران از تابستان سال گذشته اشاره شده بود.
منبع تصویر،GETTY IMAGES
کمبود بنزین باعث شد تا در بهمن گذشته، دولت ابراهیم رئیسی ناچار شود که یک سوم از ذخایر استراتژیک بنزین ایران را به بازار سرازیر کند.
با توجه به این گزارش، در ۱۰ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱، میانگین مصرف روزانه بنزین حدوداً ۱۰۳ میلیون لیتر بوده است، اما در دی ماه دی همین سال، این رقم به نزدیک ۱۰۶ میلیون لیتر افزایش یافته است. در کل طی ۱۰ ماه ابتدایی سال گذشته، مصرف بنزین نسبت به دوره مشابه سال ۱۴۰۰، حدوداً ۱۹ درصد افزایش یافته است.
دلیل اصلی بروز ناترازی گسترده در بازار بنزین، ورود بیش از یک میلیون خودروی تولید داخلی با بهره‌وری پایین و مصرف بالای سوخت در بازار است.
روز ششم فروردین گذشته، رضا نواز، سخنگوی صنف جایگاه‌داران ایران، اعلام کرد که مصرف بنزین در روزهای پایانی سال ۱۴۰۱ چنان زیاد شده که در صد سال اخیر بی‌سابقه است.
به گفته او این موضوع باعث شده است که ایران به لحاظ مصرف روزانه بنزین در جهان، رتبهٔ هفتم را به خود اختصاص دهد.
ساخته نشدن پالایشگاه‌های جدید، سن بالای خودروها و بنابراین مصرف بالای سوخت آن‌ها، همراه با ورود یک میلیون دستگاه خودرو ساخت داخلی به بازار، به‌عنوان عوامل اصلی ناترازی روزافزون در مصرف بنزین در ایران مطرح هستند.
هزینه سه و نیم میلیارد دلاری واردات بنزین
با توجه به شروع کمبود بنزین و افزایش مصرف داخلی در مقابل عدم افزایش ظرفیت تولید، نگرانی‌ها در مورد بحران بنزین در ایران افزایش یافته است.
به نوشته خبرگزاری فارس اگر میزان کسری بنزین را معادل ۱۳.۴ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم، به همین ترتیب، دولت در سال جاری باید حدود ۳.۵ میلیارد دلار برای واردات آن هزینه کند.
فروردین گذشته علی زیار، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، از واردات بنزین از روسیه خبر داد و گفت: «اگر هم واردات وجود داشته باشد، بسیار کم است. علاوه بر مسئله مصرف، ارتقا و حفظ ذخایر استراتژیک هم به بحث اضافه می‌شود. ایران نمی‌تواند بدون داشتن ذخایر استراتژیک عمل کند؛ زیرا پالایشگاه‌ها به دوره‌های توقف تولید و تعمیرات اساسی نیاز دارند و همچنین ممکن است حوادث غیرمنتظره رخ دهد.»
پس از اینکه واردات بنزین ایران از روسیه رسانه‌ای شد، بحث‌های مختلفی در مورد قیمت بنزین وارداتی روسیه مطرح شد. اردیبهشت گذشته، هاشم اورعی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا، توضیح داد: «به نظر می‌رسد که حدود ۳۰ هزار تن بنزین با قیمتی حتی ۱۲ دلار بیشتر از قیمت جهانی، از روسیه خریداری و وارد شده است.»
جدیدترین هشدار در مورد کمبود بنزین و شروع ناترازی در تولید و مصرف بنزین در هفته گذشته، توسط جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، عنوان شد.
به گفته آقای سالاری، روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود و مصرف و تولید بنزین در حال سربه‌سر شدن قرار دارد.
او تأکید کرد که نمی‌توان با ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه و افزایش تولید بنزین، روند فعلی مصرف آن را مدیریت کرد.
منبع تصویر،GETTY IMAGES
علی اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، اخیراً در یک مصاحبه رادیویی اعلام کرد که مصرف بنزین در سال جاری با رشد ۱۲.۵ درصدی روبه‌رو است. وی گفت: «در نزدیکی شرایط همترازی قرار داریم، اما با هر مشکل کوچکی ممکن است به شرایط ناترازی بنزین برسیم.»
این مقام، با تاکید بر ضرورت خروج خودروهای فرسوده برای بازگشت به شرایط متعادل، افزود: «بیش از ۳۰ میلیون کارت سوخت به مردم داده‌ایم که بسیاری از خودروها قدیمی، فرسوده و پرمصرف هستند؛ بنابراین، لازم است که خودروهای فرسوده را به‌تدریج از مدار خارج کنیم و به‌ویژه در حوزه تولید خودروهای گازسوز، تولید را گسترش دهیم.»
وی همچنین با اشاره به ثبت رکورد مصرف ۱۲۷ میلیون لیتر بنزین در یک روز، تأکید کرد: «احداث پالایشگاه در کشور هم به‌راحتی امکان‌پذیر نیست و نمی‌توان با تولید و گسترش این صنعت و احداث پالایشگاه‌های جدید در هر روز، افزایش مصرف را مهار کرد.»
واژه ناترازی نمی تواند باعث کمتر جلوه دادن دامنه ابربحران انرژی در ایران شود. در حال حاضر، ایران با کمبود بنزین، گازوئیل و به احتمال زیاد با کمبود برق در تابستان روبرو خواهد بود.
فعلا آینده روشنی برای مذاکرات هسته‌ای پیش‌بینی نمی‌شود. تا تحریم‌ها رفع نشود امکان تکمیل فاز چهارم پالایشگاه خلیج فارس میسر نیست.
دولت ابراهیم رئیسی، به جز افزایش واردات بنزین، گزینه‌های زیادی روی میز ندارد. تابستانی داغ برای صنعت انرژی ایران و زمستانی سخت‌تر برای صنعت گاز طبیعی ایران، در پیش است.