بی بی سی فارسی ـــ نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک بار دیگر در جریان است؛ نشستی فشرده که از صبح روز دوشنبه آغاز شد و تا پایان هفته ادامه دارد.
ایران در صدر موضاعات محل بحث است: ارزیابی صحت راستی‌آزمایی‌های آژانس برای در چارچوب نگه‌داشتن برنامه هسته‌ای ایران تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و راستی‌آزمایی پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای.
به زبان ساده یعنی تایید الزام ایران به تعهداتش در برجام و اطمینان خاطر از این که ایران به سوی تحصیل تسلیحات هسته‌ای نمی‌رود.
روز سه‌شنبه، هفتم مارس، ۱۶ اسفند، نمایندگان کشورهای حاضر و قدرت‌های جهانی تا پاسی از شب پشت درهای بسته درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران رایزنی کردند.
نتیجه نهایی ماراتون گفت‌وگوها تنها در روزهای آتی و پس از پایان رایزنی‌ها درباره هر دو موضوع اعلام خواهد شد. خروجی این نشست یک قطعنامه خواهد بود؟ یک بیانیه یا تنها گزارشی از آن چه در نشست فصلی شورای حکام گذشته است؟
شاید تا دو هفته پیش و با کشف ذرات اورانیوم با غنای ۸۴ درصد در ایران، دور از انتظار نبود که پایان نشست فصلی شورای حکام، قطعنامه‌ای علیه ایران باشد.
سفر فشرده مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران تنها اندکی پیش از آغاز نشست شورای حکام، اما ظاهراً بازی را تا حدود زیادی عوض کرده است.
رافائل گروسی در سفر به ایران مذاکراتی با مقامات سازمان انرژی اتمی ایران داشت و گفتگوهایی را با آن‌ها پیش برد و علاوه بر این‌ها با ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران هم دیدار کرد.
او در روز اول نشست شورای حکام سفر اخیرش به تهران را به دلیل ملاقات با مقام بلندپایه ایرانی «متفاوت» توصیف کرد.
بیشتر بخوانید
در این سفر و در دیدار آقای گروسی با ابراهیم رئیسی چه گذشته است؟
جزئیات هرگز عمومی نشد و خود مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صراحتاً پس از بازگشت به وین گفت، مباحثی در جریان است که به رسانه‌ها راه ندارند و تاکید کرد که او هم از راه رسانه با مقامات ایران کار خود را پیش نمی‌برد.
دستاورد سفر او به تهران تفاهم با طرف ایرانی برای روشنگری بیشتر درباره فعالیت‌های هسته‌ای در ایران و موافقت تهران با فراهم‌کردن امکان دسترسی و نظارت بیشتر به مکان‌های آلوده به ذرات اورانیوم گفته شده است.
کشف اورانیوم با غنای ۸۴ درصد در ایران، موضوعی است که جهان درباره آن پاسخ روشن، دقیق و فوری می‌خواهد.
آیا اورانیوم با غنای بالا ناگزیر و غیرعامدانه طی فرایندهای دیگر غنی‌سازی تحصیل و تجمیع شده است؟
احتمالی که به باور بسیاری از کارشناسان پررنگ نیست اما می‌تواند محتمل باشد.
آیا ایران عامدانه در تلاش برای غنی‌سازی ۹۰ درصدی به منظور پی‌گیری برنامه‌های نظامی بوده است؟
تهران این مساله را به شدت رد می‌کند.
و آیا ایران تنها در پی آزمایش یا نشان دادن توانایی خود در این رابطه بوده است؟
این که تهران به حدی از توانایی رسیده که در صورت شکست کامل مذاکرات احیای برجام و هر زمان که بخواهد، قادر است چنین حدی ازغنی‌سازی را عملیاتی کند؟
پاسخ این پرسش‌ها را طرف‌های مقابل ایران نمی‌دانند اما بی‌تابانه به دنبال پاسخ هستند.
ماموریت «غیرممکن» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؟
به نظر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تلاش مصرانه‌ای در این دور نشست دارد تا از نمایندگان کشورها فرصتی نه چندان بلند بخواهد تا روشن شود ایران به تعهداتش درباره روشنگری در این باره پایبند می‌ماند یا نه.
گفته می‌شود که تیم فنی آژانس تقریباً بلافاصله پس از نشست شورای حکام قرار است روانه ایران شود تا تحقیقات عاجل آغاز و پاسخ این پرسش هر چه سریع‌تر روشن شود.
این علاوه بر تمام مسائل باقی مانده میان ایران و آژانس اما شاید حالا مهم‌ترین‌شان باشد.
مساله فعالیت‌های پیشین ایران در سه نقطه دیگر و غنی‌سازی ۶۰درصدی، برچیده شدن دوربین‌ها در چند نقطه حساس سایت‌های هسته‌ای، آبشار سانتریفیوژهای پرسرعت و بسیاری دیگر از جزئیات هنوز باید حل و فصل شوند تا شاید مذاکرات معلق شده احیای برجام را بتوان از خواب زمستانی بیدار و گفت‌وگوها را آغاز کرد.
به نظر می‌رسد، رافائل گروسی با اراده‌ای بالا در این نشست در تلاش برای اقناع نمایندگان کشورها برای دادن شانسی به تفاهم تازه با تهران است؛ اتفاقی که با توجه به اظهار نظرهای غیررسمی به نظر می‌رسد در آن موفق شده باشد.
تنها کمی پیش از آغاز نشست شورای حکام درباره ایران، چند دیپلمات بلندپایه حاضر در محل به بی‌بی‌سی از کمرنگ بودن احتمال صدور قطعنامه علیه ایران گفتند.
در هنگام گفت‌وگوهای غیرعلنی شب سه‌شنبه شورای حکام، برای دقایقی هنگام خروج یک دیپلمات از محل نشست، کلماتی از سخنرانی مدیرکل آژانس در بیرون از محل شنیده شد؛ تلاشی پرشور برای هشدار و اقناع حاضران.
به نظر این دیپلمات آرژانتینی که از قضا، در همین دور نشست، یک بار دیگر برای دوره‌ای چهار ساله به ریاست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتخاب شده، آن طور که خود می‌گوید تنها به دنبال یک چیز است: اجرای تام و تمام وظیفه‌ای که به او محول شده است.
اگر او بتواند پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را از این گردنه خطیر به نقطه اطمینان‌بخش بازگرداند، شاید به گفته بک دیپلمات حاضر در محل نشست «ماموریت غیرممکن» را با موفقیت به انجام رسانده باشد.
منبع تصویر،IAEA
بند غروب برجام یا غروب خود برجام؟
اگر قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نشود، گوی و میدان در تهران خواهد بود تا اگر مایل است ابهامات را برطرف و شرایط را برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام مهیا کند.
در غیر این صورت شاید دیگر زمانی هم برای خریدن باقی نمانده باشد.
تنها هفت ماه به رسیدن بخشی از «بند غروب» برجام باقی است؛ بندی که از جمله محدودیت‌ها را از ایران در برنامه موشک‌های بالستیک برمی‌دارد.
با همکاری تازه تسلیحاتی تهران با مسکو، از جمله در مساله حضور پهپادهای ایرانی در تهاجم روسیه به اوکراین، بسیار بعید می‌نمایدکه طرف غربی، وضعیت کنونی «کج دار و مریز» برجام را قابل قبول بداند و بخواهد ایرانی که درباره فعالیت‌های هسته‌ای‌اش روشنگری نکرده، حالا با فرا رسیدن «بند غروب»، راحت‌تر از پیش مبادلات تسلیحاتی داشته باشد.
دو نشست فصلی دیگر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا پیش از اکتبر آینده، موعد اجرای این بخش از بند غروب برجام باقی است و اگر دیپلماسی تا آن زمان کارساز نشود، به جای بند غروب، غروب برجام فرا برسد.
