بی بی سی – امروز نهصد و هفتاد و یکمین سالگرد تولد خیام، شاعر، فیلسوف، ریاضی‌دان و ستاره‌شناس دورهٔ سلجوقی ایران است. خیام شناخته شده ترین چهره ادبیات ایران در غرب است و گوگل به همین مناسبت امروز ۲۸ اردیبهشت لوگوی خود را تغییر داده و طرحی از خیام همراه با طرح‌های هندسی و ستاره‌شناسی در حالی‌که خوشه‌ای انگور در دست دارد و کتابی در برابر، به آن افزوده است. رباعیهای غیاث‌الدین ابوالفتح عمربن ابراهیم خیام نیشابوری شهرت جهانی دارد. خیام بر شعر فارسی تاثیر زیادی داشته است. “ادبیات خیامی”، “مضامین خیامی” اصطلاحاتی هستند که در مورد اشعاری که تحت تاثیر فلسفه یا شیوه ادبی او باشند به کار می رود. خیام در رشته‌ها و زمینه‌های متفاوت مانند فلسفه، ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی صاحب‌نظر بود و فعالیت داشت و عناوین گوناگونی از جمله فیلسوف، علامه،حجةالحق و ملک‌الحکما را کسب کرد. از برجسته ترین فعالیت های این شاعر نامدار ایرانی سروسامان دادن و اصلاح تقویم یا گاه‌شمار ایران در زمان وزارت خواجه نظام الملک در دورهٔ پادشاهی ملک‌شاه سلجوقی است. محاسبات منسوب به خیام در این زمینه هنوز معتبر است.
یکی از دهانه‌ها یا حفره‌های ماه و سه هزار و نود و پنجمین سیارکی که در سال ۱۹۸۰ کشف شد، به نام خیام نام‌گذاری شده است.
مجسمه خیام در “چهارطاقی دانشمندان ایرانی” در ساختمان سازمان ملل متحد در وین قرار داده شده است.
چهارطاقی دانشمندان ایرانی بنایی است ترکیبی از سبک‌های معماری و تزئینات هخامنشی که در آن مجسمه‌هایی از چهار فیلسوف ایرانی خیام، ابوریحان بیرونی، محمد زکریا رازی و ابوعلی سینا قرار دارد. ایران آن را ۱۰ سال پیش به سازمان ملل متحد هدیه کرده است.
این بنا هم‌اکنون در کنار در ورودی محوطهٔ دفتر سارمان ملل متحد در وین قرار دارد.
خیام در سال ۵۱۰ شمسی در سن ۸۳سالگی در نیشابور درگذشت. گفته می شود که او هنگام مرگ مشغول مطالعه کتاب “شفا”ی ابن سینا بوده است. خیام جایی ابن سینا را استاد خود خوانده اما بسیار معتقدند مقصود او از این گفته، سمت استادی معنوی بوده و با توجه به محاسبات تاریخی نمی‌توانسته شاگرد او بوده باشد.
درباره خیام، نگاهش به زندگی، فلسفه تفکرش و سیاق کارش، صاحبنظران بسیاری گفته و نوشته‌اند؛ از احسان طبری و مجتبی مینوی و علی دشتی گرفته تا صادق هدایت و محمدمهدی فولادوند و محمدعلی فروغی و قاسم غنی.
خیام در آثارش همواره روی نقاط اصلی و پرسش برانگیز زندگی بشر دست گذاشته است. او به سوالات بی‌پاسخ خلقت معترض است و به عنوان مثال یکی از بزرگترین سوالات فلسفی انسان را در قالب رباعی اینگونه بیان می‌کند:
جامی است که عقل آفرین می زندش
صدبوسه زمهر بر جبین می زندش
این کوزه‌گر دهر چنین جام لطیف
می‌سازد و باز بر زمین می‌زندش
محمدرضا شفیعی کدکنی، شاعر، معتقد است “جهان بینی خیام حاصل احاطه عمیقی است برمجموعه معارف بشری عصر او، اما او به هیچ وجه میان فهم شعر خود و داشتن آن درجه از اطلاعات، رابطه ای ناگزیر برقرار نکرده و هم‌چنین است جلال‌الدین مولانا. حکیم عمر خیام را اگردر تمام وجوه اندیشه، با فردوسی و ناصرخسرو نتوانیم از یک نوع بدانیم، در تکیه به خرد و بسیاری مبانی اندیشه، او را با ایشان از یک خانواده فکری می شناسیم.”