فرهنگ مصور رحمانی
بررسی: شاهرخ احکامی
دکتر فرهنگ مصور رحمانی می‌نویسد: هدف از این یادداشت‌ها مطالعه تمدن و فرهنگ ایرانی جهت بررسی راه‌کارهایی برای برخورد با مشکلات فرهنگی جامعه امروز ایران است. چرا که شناخت تمدن و فرهنگ ایرانی این فرصت را به ما می‌دهد تا با مطالعه کمبودها و مشکلاتی که جامعه امروز ما با آن روبروست، سعی نماییم راه‌حل‌هایی که با فرهنگ ما هماهنگی داشته و قبلاً باعث موفقیت ما شده‌اند را انتخاب نماییم…. واسیلی بارتلد خاورشناس روسی می‌گوید: دولت شاهنشاهی ایران نخستین دولت در جهان بوده است که توانست اسیران را عفو کند و با کشورهای مسخر شده با عدالت رفتار کند و حکومت‌های منظم‌تر از گذشته برای آنان به ارمغان بیاورد…. ایرانیان همچون رومیان، که امپراتور روم بودند، امپراتور آسیا بودند. به جرأت می‌توان گفت که گسترش معلومات ادبی و علمی یونانیان که در کتب خود از آن سخن گفته‌اند تنها در زیرسایه فتوحات ایران و تمدن کهن آن حاصل شده است…
این کتاب شامل ۷ فصل، و در ضمیمه ۲۲ مطلب جالب و خواندنی دارد. اولین نوشته این قسمت با عنوان «تأثیر کوروش بر توماس جفرسون و بنیان‌های آمریکای مدرن» نوشته پویا زارعی می‌باشد. توماس جفرسون نویسنده‌ی پیش‌نویس اعلامیه استقلال، از بنیان‌گذاران آمریکا و سومین رئیس‌جمهور این کشور به نوه‌اش فرانسیس اپس در قرین به ۲۰۰ سال پیش نوشته است: «به تو توصیه می‌کنم به طور منظم به درس‌آموزی از تاریخ و ادبیات در هر دو زبان (یونانی و لاتین) بپردازی. در یونانی اول از همه با «کوروش نامه شروع کن»…. کوروش‌نامه یا «در باب پرورش کوروش» اثر گزنفون، تاریخ نگار یونانی قرن پنج پیش از میلاد است که وی در آن به زندگی کوروش دوم، بنیان‌گذارسلسله هخامنشی می‌پرد ازد. جفرسون در کتابخانه شخصی خود دست‌کم چهار چاپ مختلف از کوروش نامه دارد که در یکی از آنها با دست خود به مقایسه ترجمه دو نسخه از کتاب پرداخته است….»
گزنفون شاگرد سقراط و مورخ، زاده قرن پنجم پیش از میلاد در کتاب کوروش نامه، پادشاهی کوروش برای وی نمونه‌ای است از حکومت عادلانه بر توده کثیری از مردم از اقوام و ملل مختلف… کوروش نامه گزنفون که پس از تأثیرگذاری عمده در دنیای باستان (از جمله بر اسکندر مقدونی و ژولیوس سزار) به فراموشی سپرده شده بود. در دوره پسارنسانس و آغاز روشنگری بار دیگر احیا شد و با ترجمه‌های جدید الهام‌بخش فلاسفه سیاسی قرار گر فت. از نیکولا ماکیاولی و ژان ژاک روسو تا بنجامین فرانکلین در فکر پس زدن تفکر سیاسی قرون وسطی و ساخت بنای جامعه مدرن و شیوه حکومت‌داری صالح از کزنفون و نظام اخلاقی که او در کوروش نامه عرضه می‌کند تأثیر گرفتند….
در آمریکا علاوه بر جفرسون، جان آدامز هم به کوروش نامه به دیده کتابی تعلیمی می‌نگریسته است. اکنون از طریق دست نوشته‌های کوئینسی آدامز ۱۸ ساله می‌توانیم دریابیم که چگونه پدرش جان آدامز وی را در مطالعه برای آمادگی حضور در مشاغل دولتی پیش از همه به خواندن کوروش نامه گزنفون مکلف کرد‌ه است… مسیحیان همان‌گونه که پرستشگاه‌های خود را بر ویرانه‌های میتراوه‌ها بنا نهادند ساختار عبادت‌های خود را نیز بر پایه این آیین گذاشتند….
در مورد تعزیه‌خوانی می‌نویسد: Biblical Plays یا همان تعزیه اروپاییان درمصیبت مسیح European Passion و تعزیه ایران هر دو از یک ریشه و برگرفته از نمایش آیین «فراچ بغان نمه» یا همان مغ‌کشی آیین مهر است. البته با یک تفاوت ژرف و آن اینکه اروپاییان چنانکه خود معترف‌اند میتراپرستی و آموزه‌های آن در فرهنگ، هنر، ادبیات و سنت مسیحی رسوخ کرد، در ایران چنین امری رخ نداد زیرا قبل از ورود اسلام به ایران و ظهور آشور زرتشت، نمایش فراچ بغانه نمه به سوگ سیاوش تبدیل شد…
اقتصاد ایران وابستگی شدیدی به فروش نفت دارد… ایران چهل سال بعد از انقلاب هنوز موفق به رسیدن به سقف تولید روزانه قبل از انقلاب نشده است. پیش ازانقلاب تولید نفت ایران روزی ۶میلیون بشکه بود.جنگ زیرساخت‌های نفت و گاز ایران را ویران کرد و بازسازی و توسعه بعد از جنگ در شرایط تحریم آمریکا و کاهش درآمدهای دولت و افزایش هزینه‌هایش ممکن نشد… به استناد آمارهای بانک مرکزی دولت بعد از گذشتن یک دهه از انقلاب نتوانست سیاست‌های روشن و ثابتی درباره ارز داشته باشد.
در پایان کتاب نتیجه می‌گیرد: اگر قبول کنیم که فرهنگ بر ادراک تأثیرمی‌گذارد و ادراک رفتار را کنترل می‌کند و اگر قبول کنیم که فرهنگ یک گروه استانداردهای رفتاری را برای گروه تعیین می‌کند؛ و اگر بپذیریم که اعتقادات و اخلاق که بخشی از فرهنگ هستند بر رفتار ما تأثیر می‌گذارند و اخلاق بر احساسات‌مان مثل شرم و غرور و اعتقادات بر نحوه تصمیم‌گیری‌ما و اینکه چه چیزی درست و چه چیزی نادرست است تأثیرمی‌گذارد به راحتی می‌توانیم درک کنیم که چرا اسلام نمی‌تواند دینی با ارزش‌های بالا و قابل قبول بشری باشد و درنتیجه چرا تصور یک حکومت اسلامی از بنیان بی‌معنی است و در نتیچه چرا جمهوری نتوانسته چیزی جز بدبختی و بی اخلاقی برای مردم ایران به ارمغان بیاورد.
به قول جامی:
ذات نایافته از هستی بخش
چون تواند که بود هستی‌بخش
خشک ابری که بود از آب تهی
ناید از وی صف آب‌دهی
ـــــــــــــــــــ
تمدن و فرهنگ ایرانی
چاپ سوم، سان دیگو، کالیفرنیا
Day &Nite,
1269 N Grand Ave, Walnut, CA 91789