ونزوئلا در حال حاضر به معنای واقعی در برزخ گرفتار شده؛ سرگردان در میان دو دنیای متفاوت. یک طرف، نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور این کشور و آن طرف خوان گوآیدو، رئیس مجلس. این نخستین بار نیست که حکومت چپ‌گرای ونزوئلا با خطر سقوط روبه‌رو شده. اما این نخستین بار است که مخالفان موفق شده‌اند در ابعادی قابل توجه حمایت‌های بین‌المللی جلب کنند و مشروعیت حزب حاکم را به چالش بکشند. در جریان تظاهرات روز چهارشنبه، خوان گوآیدوی ۳۵ ساله در اقدامی بی‌سابقه، در برابر هزاران تن از مخالفان دولت خود را رئیس‌جمهور دوره انتقالی خواند. بعد از این اتفاق خارق‌العاده، دنیای اطراف ونزوئلا نیز همانند درون این کشور به دو جبهه تقسیم شد: کشورهایی که یکی پس از دیگری، خوان گوآیدو را به عنوان رئیس‌جمهور به رسمیت شناختند و آنها که همچنان از نیکلاس مادورو به عنوان رئیس‌جمهور قانونی این کشور حمایت کردند. در ونزوئلا دقیقا چه خبر است و ریشه‌های این بحران استثنایی در چیست؟
استدلال خوآن گوآیدو چیست؟
خوآن گوآیدو رئیس جدید “شورای ملی” ونزوئلاست؛ یا همان پارلمان یا مجلس قانون‌گذاری این کشور.
آقای گوآیدو می‌گوید که با تصمیم این پارلمان، و بر اساس اختیاراتی که قانون اساسی ونزوئلا به این نهاد داده، نیکلاس مادورو به دلیل آزاد نبودن انتخاباتی که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، مشروعیت قانونی ندارد.
او به دو ماده قانون اساسی ونزوئلا استناد می‌کند: مواد ۲۳۳ و ۳۳۳. در ماده ۲۳۳ آمده که شورای ملی می‌تواند رئیس‌جمهور را با رای خود برکنار کند و در چنین وضعیتی، رئیس شورای ملی به شکل موقت ریاست قوه مجریه را بر عهده خواهد گرفت. در ماده ۳۳۳ هم تاکید شده که اگر قانون اساسی کشور زیر پا گذاشته شود، همه شهروندان موظفند برای برقراری دوباره قانون اساسی بکوشند.
شورای ملی ونزوئلا هم دو هفته پیش اعلام کرد که نیکلاس مادورو، مشروعیت ریاست جمهوری ندارد و او را رسما “غاصب” این مقام توصیف کرد. بر اساس قانون، از آن زمان رئیس شورای ملی باید ریاست جمهوری را نیز بر عهده می‌گرفت تا ظرف ۳۰ روز انتخابات برگزار کند.
در این مدت که اعتراض‌ها دنبال می‌شد و عده‌ای هم کشته شدند، یک‌بار خوان گوآیدو دستگیر شد و بعد از چند ساعت آزاد شد.
تا اینکه روز چهارشنبه در تظاهرات گسترده مخالفان علیه مادورو، گوایدو اعلام کرد رئیس‌جمهور است.
استدلال نیکلاس مادورو چیست؟
مادورو می‌گوید که در سال ۲۰۱۸ در انتخابات پیروز شده و در ابتدای سال ۲۰۱۹ (حدود دو هفته پیش) سوگند ریاست جمهوری خورده و به همین دلیل رئیس جمهور است.
در پاسخ به شورای ملی و استدلال قانون اساسی هم، مادورو و طرفدارانش می‌گویند که به حکم دیوان عالی کشور، این شورا یا پارلمان ملغی شده و اختیاراتش به “مجلس موسسان” منتقل شده است.
مجلس موسسان نهادی تازه تاسیس است که سال گذشته و در پی یک انتخابات جنجالی دیگر تشکیل شد. مخالفان آن انتخابات را تحریم کردند و اکثریت آن در دست طرفداران مادورو است.
دیوان عالی کشور هم توسط قضات طرفدار مادورو کنترل می‌شود. به همین دلیل مخالفان آرای این دیوان را که در واقع عالی‌ترین دادگاه کشور است، به چالش کشیده‌اند.
شورای ملی یا همان پارلمان ونزوئلا در حالی در سه هفته اخیر جلساتش را تشکیل داده که نمایندگان طرفدار مادورو در آن شرکت نمی‌کنند. در چنین وضعیتی است که این مجلس علیه مادورو موضع گرفته و خوان گوآیدو را به ریاست برگزیده.
در نهایت مادورو و طرفدارانش که خود را سوسیالیست‌هایی انقلابی می‌خوانند مخالفان را متهم می‌کنند که در تلاشند تا یک رئیس‌جمهور دست‌نشانده آمریکا را در این کشور نفتی به قدرت برسانند.
مشکل ونزوئلا چیست؟
ونزوئلا ۲۰ سالی است که توسط چپ‌گرایان اداره می‌شود؛ از ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ توسط هوگو چاوز و سپس توسط نیکلاس مادورو، از سیاستمداران نزدیک چاوز که توسط خود او و پیش از مرگش برای رهبری این کشور برگزیده شد.
بعد از مرگ آقای چاوز، نیکلاس مادورو در نخستین دوره انتخابات ریاست جمهوری بعد از چاوز به پیروزی رسید و از آن زمان رئیس‌جمهوری است.
در این سال‌ها – به ویژه بعد از بحران مالی جهانی – ونزوئلا با یک بحران عمیق اقتصادی، ابرتورم بسیار بزرگ و از دست رفتن واحد پول روبه‌رو است.
ابرتورمی که در ونزوئلا رخ داده یکی از موارد استثنایی در تاریخ است و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که این اتفاق در سال ۲۰۱۹ نیز همچنان با ابعادی بی‌سابقه ادامه خواهد یافت. بر اساس پیش‌بینی این نهاد، نرخ تورم در ونزوئلا در سال جاری میلادی به ۱۰ میلیون درصد خواهد رسید.